Pierwszy sierpnia – dzień krwawy
Pierwszy sierpnia – dzień krwawy
Powstał naród Warszawy,
By uwolnić stolicę od zła,
I zatknięto na dachy,
Barykady i gmachy,
Biało – czerwonych sztandarów
las....
1 sierpnia 1944 o godz. 17.00, w
godzinę „W”, rozpoczęła się największa akcja zbrojna Polskiego Państwa
Podziemnego przeciwko niemieckiemu okupantowi - Powstanie Warszawskie. Walki
trwały 63 dni. W pierwszych dniach sierpnia udało się powstańcom opanować większość
stolicy. Do powstania żywiołowo przyłączali się mieszkańcy Warszawy.
Uruchomiono pocztę polową i radiostację powstańczą. 5 sierpnia wojska
niemieckie rozpoczęły kontratak. Po sześciu dniach ciężkich walk Niemcy
opanowali Wolę i Ochotę. Następnym celem Niemców stało się Stare Miasto. Po
dwutygodniowej obronie, powstańcy musieli ewakuować się kanałami do
Śródmieścia. Pod koniec września zakończyły się walki na Mokotowie i Żoliborzu.
W nocy z 2 na 3 października gen. Tadeusz Komorowski „Bór” podpisał akt
kapitulacji. Na osobisty rozkaz Hitlera, Niemcy rozpoczęli wyburzanie stolicy.
W czasie walk zginęło ok. 20 tyś. powstańców i ok. 180 tys. mieszkańców miasta.
Niemcy dopuszczali się masowych mordów i rabunków.
Kluczową rolę w Powstaniu
Warszawskim pełniły sanitariuszki. Były nieodłączną częścią sił powstańczych.
Organizowały opiekę medyczną, zaopatrywały powstańców w leki i opatrunki.
Odpowiadały za ewakuację rannych z pola walki. Narażały własne życie, by
ratować innych. Pełniły również ważną rolę psychologiczną, wspierały walczących
w chwilach załamania. Ich postawa stała się symbolem odwagi i poświęcenia w
walce o wolność.
Mimo niebezpieczeństwa i zagrożenia
podczas powstania dochodziło do zawierania małżeństw. Miłość dawała nadzieje.
Zorganizowano ponad 250 ślubów, często bez obecności księdza, przy wybuchach i
strzałach. Na palce zamiast obrączek zakładano kółka od zasłon albo pętelki z
druta.
Jednym z najmłodszych powstańców
warszawskich był Andrzej Szwajkert „Jędruś”. Urodzony w Inowrocławiu, syn Powstańca
Wielkopolskiego, członek Szarych Szeregów – „Zawiszaków”. Głównym zadaniem
„Jędrusia” było budowanie barykad, pomoc rannym i roznoszenie poczty. Zginął 29
września 1944 r. od odłamka wystrzelonego przez czołg. Spoczywa na Powązkach w
kwaterze żołnierzy batalionu „Zośka”.
Z okazji Narodowego Dnia Pamięci
Powstania Warszawskiego w Muzeum im. Jana Kasprowicza zorganizowano
niecodzienną sesję. Sandra Golińska, Joanna Lasota, Antonina Zaleta, Kornelia
Sikorska, Michał Tabaczyński, Fabian Halamus - aktorzy Teatr Akcja,
działającego przy MDK Inowrocław pod kierownictwem Małgorzata
Wojciechowska wcieli się w rolę
powstańców. Podziękowania dla Grupy Rekonstrukcji Historycznej Reduta Kujawska
z Piotrkowa Kujawskiego, Magdaleny Kaszubskiej i Dariusza Kaszubskiego za
stroje, broń i charakteryzację. Członkowie GRH wcieli się również w rolę
powstańców i Niemców. Szczególne podziękowania dla Sławek Pietrzykowski –
autora zdjęć.
Projekt przygotowany został przez
Magdalenę Basińską i Agnieszkę Dzikiewicz z Muzeum im. Jana Kasprowicza w
Inowrocławiu. Muzealniczki również brały udział w sesji.
...Bo z krwi naszej powstanie
stolica,
Aby wiecznie żyć!
Gdy nasz naród pochwyci za oręż,
Musi wolnym być!
(Magdalena Basińska)
Galeria
