Zbiory numizmatyczne Muzeum im. Jana Kasprowicza w Inowrocławiu zaczęły się kształtować wraz z powołaniem do życia tej instytucji po II wojnie światowej. Na bazie przekazanych w 1959 roku przez Prezydium Miejskiej Rady Narodowej monet, pochodzących z przedwojennego muzeum, zbiory stopniowo powiększały się o eksponaty z badań archeologicznych, znalezisk przypadkowych, zakupów i darów. Obecnie liczą one ponad 3000 egzemplarzy, w tym 120 medali, reprezentujących niemal wszystkie okresy dziejów pieniądza na ziemiach polskich. Część z nich to monety obce, nie będące nigdy w obiegu na naszych terenach. Niewielki procent zbioru stanowią numizmaty antyczne oraz średniowieczne. Trzon kolekcji stanowią jednak monety nowożytne-polskie i z Polską historycznie związane (XVI-XX w.). Inicjujący, bogaty przekaz Prezydium Miejskiej Rady Narodowej, oprócz popularnych monet Zygmunta I Starego i Zygmunta III Wazy, zawiera również egzemplarze o wyjątkowym charakterze. Na uwagę zasługują zwłaszcza szelągi gdańskie Stefana Batorego, rzadkie odmiany szóstaków koronnych Jana Kazimierza i Jana III Sobieskiego oraz trojaków toruńskich i ortów Augusta III. Chronologicznie zespół ten sięga 1 połowy XX wieku. W jego skład wchodzą także monety Wielkiego Księstwa Poznańskiego, Księstwa Warszawskiego, a także niezwykle interesujące monety miejskie-Piły, Oleśnicy, Poznania i Wapienna. Te ostatnie pochodzą ze zbiorów znanego kolekcjonera inowrocławskiego Michała Leviego. Część “zagraniczną” tworzą XVIII-XX-wieczne monety Austrii, Belgii, Danii, Finlandii, Francji, Holandii, Jugosławii, Łotwy, Niemiec, Norwegii, Rumunii, Szwajcarii, Szwecji, Wielkiej Brytanii, Węgier, Włoch i Stanów Zjednoczonych oraz niemiecki żeton piwny z początku XX wieku.
Szczególnie ciekawie przedstawia się część kolekcji księdza dra K. Miaskowskiego, zakupiona przez muzeum. W jej skład wchodzą przede wszystkim rzadkie odmiany szóstaków i ortów Zygmunta III Wazy, bardzo rzadki, piękny talar Władysława IV z 1634 roku oraz pochodzący z 1640 roku talar gdański tego władcy. Poza tym do zbioru należą orty toruńskie Jana Kazimierza z 1653 i 1655 roku oraz talar gdański Jana Kazimierza z roku 1649, 2/3 talara Augusta II z 1701 roku, szelągi toruńskie Augusta III, wyjątkowy trojak toruński Stanisława Augusta Poniatowskiego z 1763 roku, talar z 1776 roku i półtalar tego króla.
W zbiorach numizmatycznych muzeum wyraźnie zaznacza się zespół XIX i XX-wiecznych monet australijskich, przekazanych w darze przez K. Włodarskiego, na stałe mieszkającego w Australii, który w istotny sposób uzupełnił zasób monet obcych placówki inowrocławskiej. Dość znacznie reprezentowane są również polskie monety przedwojenne, głównie srebrne, powojenne i nowożytne, których liczba systematycznie się powiększa dzięki corocznym przekazom Narodowego Banku Polskiego w Warszawie.
W kontekście dziejów Inowrocławia wyjątkowymi są monety miejskie, które wraz z monetami innych miast tworzą szczególną kolekcję tej kategorii numizmatów.
Do najbardziej cennych, tak pod względem finansowym, jak i historycznym, należą monety złote: półtalar cesarza Ferdynanda z 1648 roku, dukat węgierski Marii Teresy z 1740 roku oraz dukat belgijski z 1831 roku.
Odrębną część zbiorów numizmatycznych Muzeum im. Jana Kasprowicza w Inowrocławiu stanowią banknoty oraz bilety kredytowe, wykazy kas pożyczkowych, obligacje, listy zastawne, talony i bilety miejskiej kolei elektrycznej. Na uwagę zasługują przede wszystkim najstarsze polskie banknoty, pochodzące z czasów insurekcji kościuszkowskiej, a także interesujące egzemplarze rosyjskie, niemieckie (między innymi zastępcze, na przykład fenigi Wehrmachtu, wymieniane w kasynach wojskowych) oraz emitowane przez miasta, głównie z XIX i XX wieku (w tym inowrocławskie), reprezentujące ciekawy przekrój typologiczny i artystyczny.
Zgromadzone w Muzeum im. Jana Kasprowicza w Inowrocławiu medale to zabytki związane z historią miasta i regionu oraz inne o charakterze ogólnopolskim. Część z nich pochodzi ze zbiorów znanego bydgoskiego kolekcjonera S. Niewiteckiego. Najciekawszymi i najcenniejszymi spośród wszystkich są niewątpliwie złoty medal ślubny Michała Korybuta Wiśniowieckiego i Marii Eleonory, medale Stanisława Augusta Poniatowskiego i wszystkie XIX-wieczne, takie jak: medal pamiątkowy Niemieckiej Wystawy Rzemieślniczej w Berlinie z 1844 roku, medal pamiątkowy z okazji cesarskich manewrów i defilady cesarza Wilhelma II z 1893 roku, czy medale ku czci wybitnych Polaków: Jana III Sobieskiego, Tadeusza Kościuszki oraz Joachima Lelewela.
Zasady gromadzenia kolekcji monet nowożytnych nadal opierają się na tych samych podstawach, co wcześniej, to znaczy nowe egzemplarze pozyskiwane są dzięki darom, przekazom, zakupom oraz badaniom archeologicznym, jakie muzeum prowadzi w Inowrocławiu i jego rejonie.
